میراث آریا: عمارت شهربانی ارومیه یکی از بناهای تاریخی بزرگ و مهم آذربایجان غربی است که در میدان انقلاب(ایالت) واقع شده است و قدمت آن به دوره پهلوی اول چیزی حدود 90 سال پیش می‌رسد، در واقع اولین تشکیلات پلیسی شهر با عنوان اداره شهربانی ارومیه دراین محل مستقر شد و عمارت مذکور نیز به همین منظور ساخته شد.

کاربری انتظامی این بنا تا بعد از انقلاب نیز همچنان ادامه داشت به طوری که تا حدود بیست سال پیش، فرماندهی نیروی انتظامی که ادغام شده نیروهای شهربانی، کمیته و ژاندارمری بود در همین محل قرار داشت.

در سال 1385 بنا به ملزومات پیش آمده از جمله، توجه بیشتر به حفظ و مرمت ابنیه تاریخی و همچنین گسترش سازمان اداری نیروهای انتظامی، تملک این بنا در اختیار اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان قرار گرفت و متعقاب آن یک سری مرمت‌های اساسی در آن انجام شد.

بعد از مرمت، واحد اداری این اداره‌کل حدود دو سال در این ساختمان مستقر شد تا در نهایت با هدف نگهداری بهتر و کاربری متناسب و همچنین توجه به  رویکرد گردشگری و تاریخی، به پیشنهاد اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان و تصویب شورای کارگروه استان، ساختمان تاریخی مذکور به محل موزه مردم‌شناسی ارومیه تبدیل شد.

در حال حاضر پس از دو دهه، نیروی انتظامی یا همان شهربانی سابق دوباره به مقر قدیمی خود برگشته است اما این بار به منظور راه‌اندازی موزه پلیس.

این عمارت از نظر داشتن فضاها و اتاق‌ها با زیربنایی حدود یک هزار و 800 مترمربع در دو طبقه، بزرگترین موزه استان به حساب می‌آید که طبقات هم‌کف و اول آن اشیا و اقلام مربوط به حوزه مردم‌شناسی است.

بالاترین طبقه آن که معروف به شاه‌نشین یا خوش نشین بوده با فضایی حدود 100 مترمربع، از سوی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان به محلی برای تجهیز و راه‌اندازی موزه نیروی انتظامی اختصاص داده شد.

اقلام و اشیای این بخش از موزه، از سوی معاونت تحقیقاتی نیروی انتظامی استان آذربایجان غربی، تهیه و در دو بخش ویترینی و تابلو عکس چیدمان شده‌اند.

در قسمت ویترین، ابزار و ادواتی مانند: دستگاه‌های بی‌سیم اولیه، تلفن‌های قورباغه‌ای، دست‌بندهای فلزی، دستگاه‌های تایپ قدیمی، چاپگرها و غیره در معرض دید گذاشته شده است.

همچنین در بخشی از این مجموعه، چارت تشکیلاتی مربوط به سازماندهی امنیت کشوری از دوران هخامنشیان تا قاجار در قالب ریم نمودار در معرض دید علاقه‌مندان قرار گرفته است.

بخش روایتگر و مصور آن، تابلو عکس‌‎ها و تصاویری است که بیشرشان سیاه و سفید بوده و به نوعی جزء اسناد مصور تاریخچه پلیس و نیروی انتظامی از قبل از انقلاب تا همین اواخر محسوب می‌شوند.

از جمله اینها می‌توان به تصاویر برگزاری مراسم و جشن‌ها، رژه‌ها، فارغ ‌التحصیلان دانشکده افسری، شخصیت‌ها و مقامات و گشت‌های شهری اشاره کرد.

از اسناد این مجموعه می‌توان به گواهینامه دوچرخه‌سواری، ابلاغیه و احکام نظامی و ماموریتی، گواهینامه‌های آموزشی، برگه‌های مربوط تحویل اقلام و ارزاق، احکام حقوقی پرسنل، بخشنامه‌ها و دیگر مکاتبات اداری اشاره کرد.

ادبیات به‌کار رفته و نحوه نگارش این مراسلات و مکتوبات در مقایسه با زمان فعلی ما، برای هر بیننده و خواننده‌ای می تواند جالب باشد.

در بخشی دیگر، مجسمه‌هایی با لباس‌های مختلف پلیس قرار داده شده که با دیدن آن و همچنین مقایسه تصاویر می‌توان به سیر تحول لباس فرم نیروهای انتظامی از گذشته تاکنون پی برد.

این موزه که در واقع نگاهی کلی به تاریخچه شکل‌گیری و تحول پلیس در ارومیه دارد ضمن تنوع بخشی به موزه مردم‌شناسی، می‌تواند برای عموم بازدیدگنندگان اعم از شهروندان ارومیه‌ای و سایر نقاط کشور جذاب باشد به‌ویژه اینکه با اسم عمارت که در بین مردم همچنان به ساختمان قدیم شهربانی شناخته می‌شود هم‌خوانی و سنخیت نیز دارد.

گزارش* عیسی عزیزنژاد، رئیس موزه مردم‌شناسی ارومیه

انتهای پیام/